Nutrienten

Fosfor in afvalwater is meestal gebonden in de vorm van fosfaat, een belangrijke grondstof voor de kunstmestindustrie. De terugwinning van stikstof is lastiger maar door de energiecrisis urgenter geworden, daarom wordt ook hier onderzoek naar gedaan.

Waar wordt fosfaat voor gebruikt?

Fosfaat is te gebruiken als grondstof voor kunstmest. Ruim 80% van de gewonnen fosfaat gaat naar kunstmestproductie. Fosfaat kent ook toepassingen in de industriële sector. Bijvoorbeeld in brandvertragers, diervoeder en in de voedselproductie. Voorbeelden van fosfaat in voedselproducten zijn: koffiecreamer en cola, maar ook om de houdbaarheid van producten te verlengen, als rijsmiddel of als anti-klontermiddel. In de metaalindustrie wordt fosfaat gebruikt als corrosiebescherming of om glij-eigenschappen te verbeteren door metalen te fosfateren.

Hoe wordt fosfaat teruggewonnen?

We winnen fosfaat terug in de vorm van struviet. Struviet is een kristalvormige stof waar magnesium, stikstof en fosfaat in zit. Struviet ontstaat door magnesium toe te voegen aan uitgegist slib of centraat en bij een verhoogde zuurgraad. Het wordt gebruikt als grondstof voor kunstmest. Het is ook mogelijk om fosfaat terug te winnen uit de as die ontstaat na de verbranding van het zuiveringsslib. Sinds de terugwinning van fosfaat verplicht is gesteld in Duitsland, zijn er diverse nieuwe technologieën op de markt gekomen. Een mogelijkheid die nu wordt onderzocht, is de terugwinning van ijzerfosfaat door middel van magnetische scheiding. Dan ontstaat de stof vivianiet.

Onderzoek en ontwikkelingen

In het verleden richtte het onderzoek van de werkgroep Nutriënten zich met name op de terugwinning van fosfaat in de vorm van struviet. Er zijn verschillende technieken toegepast voor het winnen van struviet uit uitgegist slib of uit centraat. Deze technieken worden nu op grote schaal toegepast. Lopend onderzoek richt zich op de verhoging van de teruggewonnen hoeveelheid struviet. Ook is er veel onderzoek gedaan naar verontreinigingen in struviet en de productie van kunstmest. 

Naast afzet van struviet in de kunstmestindustrie, kunnen er ook chemische producten van struviet worden gemaakt. Met een pilotinstallatie op RZWI Leeuwarden is er onderzoek gedaan door SusPhos, AquaMinerals en de werkgroep Nutriënten. De volgende stap is samenwerken met SNB op een demonstratie-installatie in Moerdijk. 

Stikstof

In 2021 heeft STOWA een rapport opgesteld over terugwinning van stikstof. Inmiddels lopen er diverse onderzoeken naar stikstofterugwinning bij verschillende waterschappen. Momenteel lopen er diverse pilots.

Vivianiet

Een andere ontwikkeling is de terugwinning van het mineraal vivianiet, ofwel ijzerfosfaat. Veel waterschappen doseren ijzerzouten om fosfaat te kunnen verwijderen uit het afvalwater. Wetsus doet hier onderzoek naar. In Duitsland en Denemarken zijn pilots gedaan. Eenzelfde pilot wordt ';[uitgevoerd op rioolwaterzuiveringsinstallatie Hoensbroek in Nederland. Op deze wijze wordt voldoende product gemaakt dat nodig is voor de markt om te onderzoeken of dit een interessante grondstof voor hun kan zijn. Waterschap Brabantse Delta treft voorbereidingen voor een demonstratie-installatie op rioolwaterzuivering Nieuwveer. Lees hier meer over Vivianiet.

Wetgeving

Onlangs is het rechtsoordeel voor struviet van Waternet afgegeven. Daarmee is bevestigd dat dit product veilig kan worden toegepast voor de productie van kunstmest een grote kunstmestproducent. Om deze afvalstatus aangepast te krijgen in een einde-afval-status, moet het struviet aan strenge kwaliteitseisen voldoen. Ook voor de fosfaatterugwinning uit as bij EcoPhos is een einde-afval-status aangevraagd. Dit wordt getrokken door HVC en SNB.